Bertrand Piccard: zbyt długo jestem na lądzie. Nowy projekt słynnego odkrywcy

Piccard. To nazwisko znaczy bardzo dużo. Trudno znaleźć drugą dynastię, która mogłaby pochwalić się tak znaczącymi dokonaniami, trzy pokolenia Piccardów zapisały się w historii nauki i eksploracji.

Tym trzecim, być może wcale nie ostatnim, jest Bertrand. Możliwe, że to on wziął na swoje barki największy ciężar. Bertrand Piccard ma bowiem nadzieję, że uda mu się zmienić świat. Auguste Piccard, dziadek Bertranda, był jedną z najbardziej wyjątkowych i ekscentrycznych postaci świata nauki pierwszej połowy XX wieku. Jako profesor fizyki brał udział w sympozjach z udziałem takich gigantów, jak Max Planck, Niels Bohr czy Maria Skłodowska-Curie. Jego mentorem (i promotorem pracy doktorskiej) był Albert Einstein.

Jako zapalony baloniarz i posiadacz licencji balonowej Auguste w 1931 roku wykonał przełomowe badanie: wzniósł się na rekordową wysokość 15 785 metrów, by badać promieniowanie kosmiczne. Jemu i jego asystentowi, 25-letniemu fizykowi Paulowi Kipferowi, jako pierwszym ludziom w historii dane było ujrzenie krzywizny kuli ziemskiej. Auguste Piccard wykonał potem drugi lot stratosferyczny, osiągając wysokość 16 240 metrów.

Syn Auguste’a i ojciec Bertranda, Jacques, zamiast przestworzy wybrał oceaniczne głębiny. Wraz z Donem Walshem, oficerem amerykańskiej marynarki wojennej, jako pierwszy człowiek dotarł w 1960 roku na dno Rowu Mariańskiego (uznana głębokość eksploracji to 10 918 metrów). Obaj dokonali tego na pokładzie batyskafu Trieste, zaprojektowane- go zresztą przez Auguste’a Piccarda (to jemu zawdzięczamy pojawienie się określenia „batyskaf ”). Badania Jacquesa in- teresowały i US Navy, i NASA. On zaś całe życie poświęcił badaniu mórz i oceanów, a także walce z ich zanieczyszczaniem. Bertrand poszedł drogą dziadka i wybrał przestworza. W 1999 roku jako pierwszy człowiek w historii wspólnie z brytyjskim pilotem Brianem Jonesem obleciał Ziemię bez międzylądowania na pokładzie balonu Breitling Orbiter 3.

17 lat później ponownie okrążył Ziemię, tyle że na pokładzie samolotu napędzanego wyłącznie energią słoneczną. Został odkrywcą, tak jak jego przodkowie. Kontynuuje rodzinne tradycje.

Bertrand Piccard: odkrywca na własnych zasadach

Kim jest Bertrand Piccard? Zadaję mu to pytanie na początku naszej rozmowy. – Jestem odkrywcą nowych sposobów myślenia i działania – odpowiada bez wahania. Ma stalowe, przeszywające spojrzenie, starannie dobiera słowa, mówi niesłychanie precyzyjnie. – Zawsze staram się wywracać rzeczy do góry nogami, zmieniać je i sprawiać, by stawały się lepsze – dodaje.

Czytaj więcej

Sztuka

Polska artystka „zamieszka” w centrali firmy SpaceX. „To uczy skromności”

Agnieszka Piłat, polska artystka od lat tworząca w USA, otrzymała zaproszenie na tzw. rezydencję do centrali SpaceX, jednej z firm Elona Muska. Polka, zafascynowana technologią, stworzy cykl obrazów poświęconych eksploracji kosmosu. To jej druga współpraca ze SpaceX.

Bertrand z zawodu jest psychiatrą, lekarzem z wieloletnią praktyką w Szwajcarii. Zaskakujący wybór drogi zawodowej dla kogoś, kto od dziecka wzrastał w rodzinie bada- czy i odkrywców – oprócz ojca i dziadka, także brat dziadka Jean Felix Piccard. Dlaczego w takim razie medycyna? – Z moją mamą często rozmawiałem o filozofii, psychologii czy duchowości. Była kimś, kogo nazywam „odkrywczynią duszy”. Interesowała ją filozofia Wschodu i psychologia. To mnie wciągnęło – wspomina Bertrand. – Spędziliśmy mnóstwo czasu na rozmowach o życiu i Bogu, o tym, kim jesteśmy i dlaczego istniejemy.

Te rozmowy pomogły mu, gdy musiał zdecydować, kim chce zostać. – Mój ojciec dał mi radę: cokolwiek wybierzesz, rób to dobrze i z mentalnością pioniera. Możesz być odkrywcą na własnych zasadach – opowiada. Bertrand został lekarzem, ale nie zapomina o radzie ojca. – Zawsze kwestionowałem założenia i utarte przekonania – tłumaczy.

Dlatego, jak mówi, zainteresował się chińską medycyną czy hipnozą. O tych tematach nie uczono na uniwersytetach w Europie. – Traktowano je jak herezję. Kiedyś podczas wykładu zapytałem profesora, jak pomagać ludziom, którzy nie rozumieją sensu życia. Odpowiedział: jesteś tu po to, by zostać psychiatrą, a nie księdzem. To był dla mnie szok – wspomina. Bertrand skończył studia i został cenionym lekarzem. – To, czego nauczyłem się na studiach, absolutnie nie wystar-czało do tego, by leczyć ludzi. Zacząłem więc odkrywać inne obszary wiedzy i uczyć się od innych mistrzów. To pozwoliło mi stać się lepszym psychiatrą – wspomina. Czy jednak jako jeden z Piccardów mógł zagłuszyć swój gen odkrywcy?

Dwie porażki i jeden sukces Bertranda Piccarda

1 marca 1999 roku ze szwajcarskiej miejscowości Chateau d’Oex, położonej na wysokości około 1000 m n.p.m., wzniósł się w powietrze srebrzysty balon przypominający jajko. Niósł kapsułę, w której podróżowało dwóch śmiałków. Jednym z nich był Bertrand Piccard, drugim – Brytyjczyk Brian Jones. Celem było okrążenie Ziemi bez międzylądowania. Udało się – po blisko 20 dobach niekiedy dramatycznej walki w powietrzu Breitling Orbiter 3 wylądował na pustyni w Egipcie. To było historyczne dokonanie. Droga do tego sukcesu nie była usłana różami.

– Balon nosił nazwę Breitling Orbiter 3 dlatego, że przed nim były też balony 1 i 2. Pierwszy lot był kompletną porażką, wodowaliśmy w Morzu Śródziemnym sześć godzin po starcie – wspomina Piccard. – Breitling Orbiter 2 okazał się trochę lepszy – wylądowaliśmy w Birmie po dziewięciu dniach lotu.

Foto: Raimond Spekking, Wikimedia Commons

– Gdy zaczynałem ten projekt, podobne prowadziło kilku miliarderów, między innymi Amerykanin Steve Fossett i Brytyjczyk Richard Branson. Pomyślałem wtedy: być może nie będę pierwszy w tej rywalizacji, ale jeśli nie spróbuję, mogę mieć pewność, że na pewno nie będę pierwszy. Moi rywale ponosili porażki. Ja też zacząłem od niepowodzenia. Niezmiernie chciałem odnieść sukces, ale każda porażka była zarazem bezcenną lekcją. Najważniejsza zasada brzmi: jeśli ponosisz porażkę, musisz zmienić sposób myślenia i działania. Nie wolno ponosić porażek w taki sam sposób i z tego samego powodu. Moi rywale popełniali w kółko te same błędy. Ja robiłem postępy, a oni nie. Odniosłem sukces w tej rywalizacji, bo zmieniłem strategię.

Dzień, w którym runęły bariery

Bertrand Piccard miał 11 lat, gdy w lipcu 1969 roku z przylądka Canaveral na Florydzie obserwował start programu Apollo 11. Jego ojciec został zaproszony na Florydę przez słynnego Wernhera von Brauna, niemieckiego naukowca, współtwórcę amerykańskiego programu lotów załogowych na Księżyc.

Jacques Piccard był wtedy osobą bardzo ważną dla Stanów Zjednoczonych – od lat współpracował z US Navy, także przy tajnym projekcie Nekton, dotyczącym eksploracji głębin oceanów. Z kolei dla NASA wiedza Piccarda była bezcen- na w związku z planowaną budową stacji orbitalnej Skylab. – Zaczytywałem się historiami o astronautach. Byłem zafascynowany tym, co robią. W końcu nadszedł dzień, gdy mogłem poznać tych niesamowitych ludzi – wspomina w rozmowie ze mną. – Marzyłem o tym spotkaniu i wydarzyło się ono w sposób zupełnie niespodziewany. To całkowicie zburzyło w mojej głowie barierę między marzeniem a rzeczywistością – wspomina.

Bertrand Piccard: jak przezwyciężyć lęk wysokości?

Spotkanie z legendarnymi astronautami okazało się wielkim przeżyciem, ale przyniosło też rozczarowanie. – Patrzyłem na start rakiety z Armstrongiem, Aldrinem i Collinsem ze świadomością, że wszystkie marzenia mogą się spełnić. Z drugiej strony – czułem zawód. Gdy Neil i Buzz stanęli na Księżycu, pomyślałem, że nie zostało tam już nic do odkrycia. Jako nastolatek byłem tym nieco przybity. Od tego momentu postanowiłem sięgać po wszystkie możliwości, które się przede mną otworzą. Na początku nie były one szczególnie imponujące – dodaje.

Bertrand Piccard.

Foto: Solar Impulse Foundation

Jednak gdy Bertrand miał 16 lat, wydarzyło się coś, co zmieniło jego życie. – Zobaczyłem w powietrzu lotnię i pomyślałem, że chcę tego spróbować – opowiada. Był jeden kłopot. Bertrand miał lęk wysokości. – Jako dziecko nie wchodziłem na drzewa, bo bałem się, że spadnę. Próbowałem przezwyciężyć lęk wysokości, chodząc po górach, ale to nie pomagało – mówi. Lotnia okazała się przełomem. – Pomyślałem: to coś dla mnie. Muszę postawić sobie wyzwanie, muszę wyzwolić się z myślenia o eksploracji bez działania – a lotniarstwo było impulsem do działania. Gdy po raz pierwszy poczułem, jak moje ciało unosi wiatr i pozwala mi szybować w powietrzu – w mojej głowie nastąpiła fundamentalna zmiana – wspomina.

Szybowanie zmieniło Piccarda. Jak mówi, w powietrzu czuł się całkowicie wolny. Lęk wysokości ustąpił, jego miejsce zajęła fascynacja lataniem. Bertrand stał się jednym z pionierów europejskiego lotniarstwa. W 1985 roku został mistrzem Europy w akrobacjach na lotni. Powietrze stało się jego żywiołem.

Dwa razy dookoła świata

Rekordowy lot balonem Breitling Orbiter 3 był nie tylko historycznym wydarzeniem. Był także ogromnym przeżyciem dla Bertranda i jego towarzysza. – Przelecieliśmy 45 tysięcy kilometrów – wspomina. – W pewnym momencie, pokonując Atlantyk, lecieliśmy z prędkością 231 kilometrów na godzinę. Gdy o tym myślę dzisiaj, mam poczucie, że była to wspaniała przygoda, być może nieco naiwna i romantyczna. Zarazem Bertrand miał świadomość ograniczeń, którym był poddany. By dokonać rekordowego przelotu balonem, musiał spalić kilka ton propanu. Zrozumiał, że „ekologiczność” tej wyprawy była iluzoryczna. Dlatego przyrzekł sobie, że kolejnego wyczynu tego typu dokona na zupełnie innych zasadach.

Bertrand Piccard za sterami samolotu Solar Impulse napędzanego energią słoneczną.

Foto: Milko Vuille, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons

Jego następny pomysł to okrążenie kuli ziemskiej eksperymentalnym samolotem Solar Impulse napędzanym energią słoneczną. – Ten projekt był niesłychanie technologiczny. W jego powodzenie zaangażowanych było bardzo wielu ludzi, nie było miejsca na błędy. Czułem ten ciężar na moich barkach od początku i cieszyłem się, gdy się skończyło.

9 marca 2015 roku samolot Solar Impulse, pilotowany na zmianę przez Bertranda i Andre Borschberga, szwajcarskiego przedsiębiorcę i pilota, wyruszył z Abu Zabi w wieloetapową podróż dookoła świata. Zakończył ją 16 miesięcy później także w Abu Zabi. Kolejne historyczne dokonanie stało się faktem.

Siedem lat na lądzie

Odkrywca nie może tak po prostu przejść na emeryturę. Dlatego Bertrand chce niebawem wrócić do latania. – Zbyt długo jestem na lądzie, to już siedem lat. Chcę ponownie obudzić w sobie ducha eksploracji i wielkiej przygody. Pracuję nad dwoma projektami. Pierwszy to sterowiec napędzany energią słoneczną. Drugi – samolot na wodór, którym chcę oblecieć świat – za- powiada Piccard. – Jeśli wszystko pójdzie dobrze, sterowiec powinien wzbić się w powietrze za trzy lata, a samolot – za cztery. Na co dzień pochłania go inny projekt, znacznie większy i istotniejszy.