Wszyscy mamy w szafach ubrania uszyte przez niewolników

O tym, że w chińskiej prowincji Xinjiang dochodzi do łamania praw człowieka, informują od dawna najważniejsze organizacje zajmujące się tą tematyką. O torturach, przetrzymywaniu bez wyroków czy inwigilacji rdzennych Ujgurów (muzułmańska mniejszość pochodzenia tureckiego zamieszkująca północno-zachodni region autonomiczny Xinjiang) wielokrotnie informowało Human Rights Watch. Apele w tej sprawie wiele razy wystosowywało Amnesty International. W 2019 roku o powiązaniach „obozów reedukacyjnych”, w których przetrzymywali są Ujgurzy, ze przemysłem bawełnianym w Xinjiangu, pisały „New York Times” i „Washington Post”, dzięki tym publikacjom temat stał się głośny.

Mówi się, że bezprawnie w chińskich aresztach i więzieniach przetrzymywanych jest milion spośród 13 milionów Ujgurów z Xinjiangu. Ci, którzy pozostają na wolności, poddawani są nieustannej inwigilacji, pozbawiani możliwości praktykowania islamu, poddawani przymusowej sterylizacji, a także zmuszani do niewolniczej pracy, między innymi na plantacjach bawełny. Działania władz chińskich zostały w ostatnich tygodniach uznane przez Departament Stanu USA za noszące znamiona ludobójstwa i zbrodni przeciw ludzkości. Wielu przedstawicieli władz regionu Xinjiang zostało objętych amerykańskimi, brytyjskimi, kanadyjskimi i unijnymi sankcjami. 

Bawełna z Xinjiangu: problem całej branży mody 

Właśnie bawełna z Xinjiangu stała się punktem zapalnym w ostatnich miesiącach. W Chinach od lat swoje kolekcje szyją światowi potentaci rynku odzieżowego. Wiele z tych firm wykorzystywało bawełnę pochodzącą z Xinjiangu, choć od dawna słychać o tym, że może ona być produkowana z naruszeniem podstawowych praw człowieka. Presja na europejskich i amerykańskich producentów w ostatnich latach rosła – dlatego wiele firm postanowiło wydać oficjalnie zadeklarowac, że nie kupuje bawełny z Xinjiangu. Takie deklaracje ściągały na nie gniew władz chińskich i chińskich klientów. Ostatnio najmocniej doświadcza tego H&M, którego produkty poznikały z chińskich sieci społecznościowych i sklepów internetowych.

Czytaj też: „Skupiamy się na modzie”: H&M chce resetu w sporze z Chinami  

Jak wygląda rzeczywistość? Głos na ten temat zabrała ujgurska aktywistka na emigracji, Jewher Ilham, w artykule opublikowanym w „Guardianie”.

Z kolei BBC w artykule poświęconym problemowi bawełny z Xinjiangu, dodaje: „Ciężko ustalić, który z producentów używa tego surowca, ponieważ znacząca część bawełny pochodzącej z Xinjiangu rozpływa się w światowym łańcuchu dostaw. Jednak bawełniane ubrania z Chin w 85 procentach produkowane są właśnie z surowca z Xinjiangu, a jeśli chodzi o produkcję globalną – w 20 procentach. Prawdopodobieństwo, że macie w swoich szafach właśnie tę bawełnę, jest bardzo wysokie” – pisze Alix Kroeger w artykule zatytułowanym: „Bawełna z Xinjiangu: jak możesz sprawdzić, czy kryje się też w twoich dżinsach?”

Niektórzy z gigantów rynku odzieżowego, choćby H&M, Nike czy Hugo Boss, starają się podtrzymać stanowisko wobec chińskiego bojkotu. Te firmy zamieściły na swoich stronach internetowych oświadczenia, w których definiują swój stosunek do problemu łamania praw człowieka w Xinjiangu. Najdalej idzie Nike:

Brytyjska sieć Marks&Spencer podpisała apel wystosowany przez The Coalition to End Forced Labour in the Uyghur Region, federację ponad 300 organizacji pozarządowych, domagających się zerwania współpracy z dostawcami z Chin wykorzystującymi pracowników przymusowych. 

Inne znane marki postanowiły z kolei wyrazić poparcie dla polityki chińskich władz. Japońskie Muji czy koreańska Fila ogłosiły, że nadal będą wykorzystywać bawełnę z Xinjiangu. Przedstawiciele firmy Ryohin Keikaku, właściciela Muji, pod presją opinii publicznej, wydali oświadczenie, w którym podkreślają, że stosowana przez nich organiczna bawełna z Xinjiangu „otrzymała certyfikaty wydane w zgodzie z konwencjami przyjętymi przez Międzynarodową Organizację Pracy”. „Podejmujemy wszelkie kroki, by przestrzegać praw człowieka i respektować międzynarodowe standardy pracy” – napisano w oświadczeniu.

Inditex, właściciel Zary, ugiął się pod presją władz Chin, w obawie przed utratą dostępu do gigantycznego rynku chińskiego. Na korporacyjnej stronie Inditexu wisiało oświadczenie podkreślające brak akceptacji dla zjawiska pracy przymusowej w Xinjiangu, ale zostało z niej usunięte.