Piekło kusi bardziej niż raj. Zaskakujący wynik badania dzieła Hieronima Boscha

Piekło to jeden z najpopularniejszych motywów w historii malarstwa. Na warsztat wziął je również tworzący na przełomie XV i XVI wieku Hieronim Bosch, jeden z najwybitniejszych holenderskich malarzy, autor wybitnych dzieł pokazywanych w najważniejszych muzeach świata.

To właśnie przedstawienie czeluści piekielnych w słynnym tryptyku „Ogród rozkoszy ziemskich” Boscha najbardziej przyciąga wzrok osób parzących na to dzieło. Zbadano to dzięki specjalnym okularom pozwalającym na śledzenie ruchu gałek ocznych.

Piekło ciekawsze niż raj: badanie „Ogrodu rozkoszy ziemskich” Boscha 

Enigmatyczny, fascynujący i zarazem niepokojący tryptyk „Ogród rozkoszy ziemskich”, którego inny tytuł brzmi: „Tysiącletnie królestwo”, holenderski mistrz Hieronim Bosch malował w latach 1490-1500. Jego pierwszym „domem” był pałac książąt Nassau w Brukseli, później trafił do San Lorenzo de El Escorial, pałacu króla Filipa II.

Czytaj więcej

Sztuka

Banan przyklejony do ściany: wyrok sądu w sprawie kontrowersyjnego dzieła sztuki

Maurizio Cattelan, autor kontrowersyjnej rzeźby papieża Jana Pawła II przygniecionego meteorytem,...

W roku 1933 tryptyk przeniesiono do muzeum Prado w Madrycie, gdzie znajduje się do dziś. Każdego roku dzieło przyciąga setki tysięcy miłośników twórczości jednego z najbardziej oryginalnych malarzy wszech czasów — lwią część wszystkich odwiedzających madryckie muzeum.

„Ogród rozkoszy ziemskich składa się z trzech części. Po lewej znajduje się przedstawienie ogrodu Eden z żyjącymi ze sobą w harmonii zwierzętami, drzewem poznania dobra i zła, Adamem, Ewą oraz towarzyszącym im Bogiem w centralnej części obrazu.

Głównym i zarazem największym elementem tryptyku jest znajdujące się w środku przedstawienie tytułowego ogrodu rozkoszy ziemskich, fałszywego Raju. Bosch we właściwy sobie, surrealistyczny sposób zobrazował świat ludzi, kuszący najrozmaitszymi przyjemnościami, które w religii chrześcijańskiej uchodzą za grzeszne.

Wreszcie po prawej stronie znajduje się nie mniej surrealistyczna wizja Piekła jako miejsca wiecznej kary za grzech ulegania pokusom ziemskich rozkoszy, którego udzie dopuścili się za życia. Okazuje się, że to właśnie ta część tryptyku w największym stopniu przyciąga uwagę patrzących na dzieło Hieronima Boscha.

„Ogród rozkoszy ziemskich”: arcydzieło Hieronima Boscha 

Do tego ciekawego wniosku doszedł zespół naukowców z wydziału neuroinżynierii biomedycznej Uniwersytetu im. Miguela Hernándeza w Elche. Na zlecenie madryckiego muzeum Prado przeprowadzili oni badanie, w którym wzięły udział 52 osoby odwiedzające madrycką galerię.

Celem eksperymentu było zbadanie, w jaki sposób ludzie oglądają tak duże i złożone dzieło, jakim jest „Ogród rozkoszy ziemskich”. Na tym barwnym obrazie znajduje się aż 300 postaci, w tym ludzie, fantastyczne stworzenia, demony i zwierzęta.

Uczestnikom badania rozdano specjalne okulary i poproszono ich, aby założyli je w trakcie oglądania tryptyku. Okulary wyposażono w system śledzący ruchy gałek ocznych. Dzięki temu badacze sprawdzili, przy której części tryptyku patrzące na niego osoby spędziły najwięcej czasu.