Banan przyklejony do ściany: wyrok sądu w sprawie kontrowersyjnego dzieła sztuki

Maurizio Cattelan, autor kontrowersyjnej rzeźby papieża Jana Pawła II przygniecionego meteorytem, wygrał trwający rok proces, który wytoczył mu inny artysta. Poszło o nie mniej słynnego banana przyczepionego taśmą do ściany.

Publikacja: 15.06.2023 11:44

Praca Maurizio Cattelana, zatytułowana „Komik”, była jednym z najgłośniejszych wydarzeń świata sztuk

Praca Maurizio Cattelana, zatytułowana „Komik”, była jednym z najgłośniejszych wydarzeń świata sztuki w 2019 roku.

Foto: Wiktor Dąbkowski/PAP

Praca pod tytułem „Komik”, czyli banan przyklejony taśmą do ściany, była najsłynniejszym dziełem sztuki 2019 roku. Jej autorem jest Maurizio Cattellan, kontrowersyjny włoski artysta. Ten sam, który stworzył rzeźbę Jana Pawła II przygniecionego meteorytem.

Prawa autorskie do instalacji z bananem rościł sobie również inny artysta. Amerykański sąd wydał wyrok w sprawie, która ciągnęła się przez rok.

Spór o banana przyklejonego do ściany. Kto jest autorem dzieła?

„Komika” – słynną, efemeryczną pracę (a raczej pomysł na jej wykonanie) przedstawiającą banana przyklejonego do ściany taśmą izolacyjną stworzył w 2019 roku artysta Maurizio Cattelan.

„Komik” to praca nietrwała – banan jest prawdziwy, a więc ulega rozkładowi. Mimo to w trakcie targów sztuki Art Basel w Miami Beach w 2019 roku trzy wersje pracy sprzedano za 120 tysięcy dolarów każdą.

Czytaj więcej

Rusza największa na świecie wystawa dzieł mistrzów renesansu. Padnie rekord?

Tymczasem w lipcu 2022 roku kalifornijski artysta Joe Morford wytoczył Maurizio Cattelanowi proces w sądzie w Miami. Amerykanin twierdził, że to on jest twórcą oryginalnego pomysłu na instalację z bananem, zaś Włoch naruszył jego prawa autorskie.

Swoje roszczenia Morford uzasadnił fakte, że jeszcze w roku 2000, a więc prawie dwie dekady przed Cattelanem, stworzył pracę pod tytułem „Banana and Orange” („Banan i pomarańcza”) i zgłosił ją do amerykańskiego biura patentowego. Rok później artysta zaprezentował ją na wystawie w Kalifornii.

Zgodnie z tytułem, instalacja zawierała dwa plastikowe owoce: banana i pomarańczę. Obydwa były przyklejone srebrnoszarymi taśmami do wiszącego na ścianie kawałka kartonu – dość podobnie jak w przypadku „Komika” Cattelana.

Prawna batalia trwała rok i w końcu przed kilkoma dniami sędzia rozstrzygnął spór na korzyść włoskiego artysty. W uzasadnieniu swojego wyroku cytowany przez magazyn „The Art Newspaper” sędzia Robert N. Scola, Jr. zwrócił uwagę na kilka cech obydwu prac, między innymi kąt nachylenia banana względem podłogi, sposób, w jaki naklejono taśmę, a także użyte materiały.

Zdaniem sędziego możliwości ustawienia banana i naklejenia taśmy jest tak wiele, że od strony prawnej absurdem byłoby doszukiwanie się między nimi podobieństw. W dodatku tło obydwu prac jest różne (u Cattelana jest to ściana, u Morforda – karton). Uznał też argument Cattalana, który utrzymywał, że nigdy wcześniej nie słyszał o Morfordzie i jego dziele.

Maurizio Cattelan: kim jest kontrowersyjny włoski artysta?

„Komik” stał się największą sensacją w świecie sztuki w 2019 roku. Kilkukrotnie był też inspiracją do podjęcia artystycznych interwencji przez innych twórców.

Jeszcze w trakcie targów Art Basel w 2019 roku performer David Datuna bezpardonowo zdjął banana ze ściany i go zjadł. Swojemu performansowi, który powtórzył rok później w Nowym Jorku, nadał tytuł: „Głodny artysta”.

„La Nona Ora”, praca Maurizio Cattelana przedstawiająca Jana Pawła II przygniecionego meteorytem,w n

„La Nona Ora”, praca Maurizio Cattelana przedstawiająca Jana Pawła II przygniecionego meteorytem,w nowojorskim muzeum Guggenheima.

Foto: Mark B. Schlemmer, CC BY 2.0, Wikimedia Commons

Tej wiosny z kolei w trakcie wystawy w muzeum sztuki Leeum w Seulu młody artysta Noh Huyn-soo również zjadł banana, po czym z powrotem przykleił skórkę do ściany. Bywało też tak, że banana uczestnicy wystaw zjadali bez świadomości, że jest on dziełem sztuki.

Maurizio Cattelan zasłynął jeszcze w 1999 roku dzięki kontrowersyjnej rzeźbie pod tytułem „La Nona Ora”, przedstawiającej papieża Jana Pawła II przygniecionego meteorytem.

Prezentacja rzeźby w warszawskiej Zachęcie w 2000 roku wywołała w Polsce skrajne emocje, dzieło odbiło się też szerokim echem wśród innych twórców. Temat „Dziewiątej godziny” wykorzystał między innymi reżyser Paolo Sorrentino w swoim serialu „Młody papież”.

Praca pod tytułem „Komik”, czyli banan przyklejony taśmą do ściany, była najsłynniejszym dziełem sztuki 2019 roku. Jej autorem jest Maurizio Cattellan, kontrowersyjny włoski artysta. Ten sam, który stworzył rzeźbę Jana Pawła II przygniecionego meteorytem.

Prawa autorskie do instalacji z bananem rościł sobie również inny artysta. Amerykański sąd wydał wyrok w sprawie, która ciągnęła się przez rok.

Pozostało 90% artykułu
Sztuka
Arcydzieło przepadło na ponad 130 lat. Teraz znów można je podziwiać
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Sztuka
Hempel Oskara Zięty, czyli o sztuce w budownictwie
Sztuka
Najlepsze muzea w Europie: 5 obiektów z Polski walczy o tytuł
Sztuka
Nowy członek elitarnego „Klubu 100 milionów dolarów”. Na aukcji padł rekord
Materiał Promocyjny
Świąteczne prezenty, które doceniają pracowników – i które pracownicy docenią
Sztuka
Nowe fakty na temat słynnej maski Tutanchamona. Badacze przeoczyli jeden detal