„Guernica” skończyła 85 lat. Słynny obraz Picassa pozostaje aktualny w 2022 roku

Obraz Pabla Picassa, pokazujący zniszczenia miasta Guernica zbombardowanego w czasie wojny domowej w Hiszpanii, nadal robi piorunujące wrażenie. Jest też aktualny, bo sytuacja w ukraińskich miastach przypomina to, wydarzyło się 85 lat temu.

Publikacja: 11.05.2022 13:25

„Guernica” znajduje się w zbiorach Museo Reina Sofía w Madrycie.

„Guernica” znajduje się w zbiorach Museo Reina Sofía w Madrycie.

Foto: Angela Hu from United States, CC BY 2.0, Wikimedia Commons

Mało kto przewidział, że agresja Rosji na Ukrainę będzie tak brutalna. Zapowiedzi Władimira Putina sprzed wojny o tym, że Rosja nie zamierza walczyć z mieszkańcami Ukrainy, okazały się nic nie warte. Symbolem rosyjskiej agresji stały się ataki na cele cywilne i równanie miast z ziemią. Symbolem takiej taktyki jest Mariupol, przed wojną tętniąca życiem metropolia, dzisiaj miasto–widmo zniszczone niemal doszczętnie.

Wielu osobom Mariupol kojarzy się z Guerniką, baskijskim miastem zbombardowanym przez niemiecki Legion Condor w 1937 roku w czasie wojny domowej w Hiszpanii. Surowy i przerażający obraz Pabla Picassa, zamówiony przez hiszpański rząd republikański, przedstawia okrucieństwo współczesnej wojny.  ale przede wszystkim wydarzenia w Ukrainie, inspirują artystów do tworzenia współczesnych wersji „Guerniki”. Wizja Picassa wydaje się niepokojąco podobna do tego, co widzimy na zdjęciach z ukraińskich miast.

„Guernica” Pabla Picasso: miała być zupełnie innym obrazem

Pracę nad słynnym muralem Picasso zaczął jeszcze przed zbombardowaniem Guerniki. Hiszpanią targała w tamtym czasie wojna domowa. Stojący na czele nacjonalistów generał Franco korzystał wówczas z militarnego wsparcia między innymi ze strony nazistowskich Niemiec.

Zniszczenia Guerniki po nalocie w 1937 roku

Zniszczenia Guerniki po nalocie w 1937 roku

Bundesarchiv, Bild 183-H25224, CC BY-SA 3.0 DE

W 1937 roku znajdujący się na emigracji hiszpański rząd poprosił Pabla Picasso o namalowanie muralu, mającego wyrażać sprzeciw wobec toczącej się w Hiszpanii wojnie domowej. Miał on stać się częścią Pawilonu Hiszpańskiego w ramach zbliżającej się Wystawy Światowej w Paryżu.

26 kwietnia 1937 roku niemiecki Legion Condor w ciągu kilku godzin zrównał z ziemią Guernikę – malownicze baskijskie miasto, które strategicznie nie miało dla reżimu generała Franco większego znaczenia. Atak jednak się odbył, bo Baskowie z Guerniki opowiedzieli się po stronie rządu republikańskiego. W wyniku nalotu zginęło około 1600 osób (głównie kobiet i dzieci), zniszczeniu uległo około 70 procent miasta. Świat po raz pierwszy ujrzał oblicze współczesnej wojny.

Czytaj więcej

Pierogi zamiast pizzy. Rzymskie szkoły wprowadzają ukraińskie menu w stołówkach

Zbombardowanie Guerniki uzmysłowiło ówczesnej społeczności międzynarodowej, że nowy rodzaj wojny nie polega już na walkach pozycyjnych między żołnierzami wrogich armii. Chodzi w niej przede wszystkim o destrukcję celów cywilnych, mających złamać morale i opór zwykłych ludzi.

To tragiczne wydarzenie całkowicie zmieniło koncepcję Picassa. Postanowił, że wymowa powstającego muralu musi być znacznie mocniejsza. Inspiracji zaczerpnął ze swojego wcześniejszego dzieła – akwaforty z 1935 roku pod tytułem „Minotauromachia”.

W niezwykle klaustrofobicznej kompozycji umieścił elementy nawiązujące do głęboko zakorzenionej w hiszpańskiej i śródziemnomorskiej kulturze symboliki ofiary, wiążącej się z mitem o Minotaurze i tradycją korridy. Oprócz ginących w masakrze postaci ludzkich mural zawiera między innymi byka, a także ptaka, konia, świecę i stół.

Wszystko to zamknięte w pomieszczeniu – prawdopodobnie w domowej piwnicy. Można odnieść wrażenie, że nawet ona w obliczu bombardowania przestała być bezpiecznym schronieniem.

Ukraińskie „Guerniki” oczami artystów ze świata

Miastem, które w 2022 roku porównuje się do Guerniki, jest Mariupol, a także Irpień i inne ukraińskie miejscowości. Tragedie ich mieszkańców zainspirowała meksykańskiego artystę, Roberto Marqueza, do stworzenia projektu nawiązującego do słynnego muralu Picassa.

Marquez przyjechał do Medyki w marcu 2022 roku. Tam zaczął powstawać ogromny antywojenny obraz. Po pewnych perturbacjach płótno trafiło do oddziału Muzeum Narodowego w Przemyślu, zaś Marquez pojechał do Irpienia. Tam, na szczątkach zniszczonego mostu na rzece Irpień powstaje właśnie kolejna ukraińska „Guernika”.

Robert Marquez to tylko jeden z wielu artystów, którzy w reakcji na sytuację w Ukrainie znaleźli inspirację w „Guernice” Picassa. Pod koniec marca przy udziale 38 artystów powstał wirtualny, interaktywny obraz pod tytułem „Mariupol”, nawiązujący muralu Picassa. Całkowity dochód ze sprzedaży dzieła zasilił konto fundacji Voices of Children, niosącej psychologiczną pomoc dzieciom dotkniętych wojną.

„Guernica” upamiętnia już nie tylko wydarzenia, które miały miejsce w Kraju Basków w 1937 roku. W toku historii stała się uniwersalnym symbolem wojny totalnej, której świadkami jesteśmy również dziś.

Mało kto przewidział, że agresja Rosji na Ukrainę będzie tak brutalna. Zapowiedzi Władimira Putina sprzed wojny o tym, że Rosja nie zamierza walczyć z mieszkańcami Ukrainy, okazały się nic nie warte. Symbolem rosyjskiej agresji stały się ataki na cele cywilne i równanie miast z ziemią. Symbolem takiej taktyki jest Mariupol, przed wojną tętniąca życiem metropolia, dzisiaj miasto–widmo zniszczone niemal doszczętnie.

Wielu osobom Mariupol kojarzy się z Guerniką, baskijskim miastem zbombardowanym przez niemiecki Legion Condor w 1937 roku w czasie wojny domowej w Hiszpanii. Surowy i przerażający obraz Pabla Picassa, zamówiony przez hiszpański rząd republikański, przedstawia okrucieństwo współczesnej wojny.  ale przede wszystkim wydarzenia w Ukrainie, inspirują artystów do tworzenia współczesnych wersji „Guerniki”. Wizja Picassa wydaje się niepokojąco podobna do tego, co widzimy na zdjęciach z ukraińskich miast.

Pozostało 81% artykułu
Sztuka
„Mona Lisa” zmieni miejsce pobytu. Władze Luwru podjęły już decyzję
Sztuka
Porażka wystawy tylko dla kobiet. Jest decyzja sądu. „To dyskryminacja mężczyzn”
Sztuka
Finał „kradzieży stulecia”. Złodziej sedesu ze złota przyznał się do winy
Sztuka
Sztuczna inteligencja odtworzyła arcydzieło spalone 300 lat temu. Bazą był szkic
Sztuka
Polska ma pierwszego van Gogha. Jest oficjalne potwierdzenie