Tomek Rygalik: Łatwo krytykować plastik. Co dobrego mogę zrobić z tego tworzywa?

– Plastik jest problematycznym materiałem w naszej kulturze materialnej. Powstaje z ropy, surowca będącego przyczyną wielu konfliktów na świecie. W pewnym sensie to materiał stojący po „ciemnej stronie mocy”, a jednocześnie jesteśmy od niego uzależnieni, bo to tanie i trwałe tworzywo. Postanowiliśmy przyczynić się do rozwiązania problemu plastiku i zrobić z niego coś wartościowego, przy założeniu, że działamy w ramach obiegu zamkniętego – mówi Tomek Rygalik, czołowy polski projektant, wykładowca uniwersytecki, a także współtwórca nowej marki mebli LOOPE, która powstała w oparciu o innowacyjne myślenie – ograniczyć wykorzystanie plastiku, zamknąć obieg tego surowca i zaproponować rozwiązanie, które pokaże, że zmiana w świecie designu jest możliwa. 

Słynny magazyn „Wallpaper” napisał o projekcie Loope: to kolekcja mebli zaprojektowanych tak, by mogły istnieć wiecznie.

Na tym generalnie polega wartość dobrego designu – sięgamy po jakościowe materiały i robimy trwałe produkty, których nie trzeba poddawać recyklingowi. Te produkty bywają przekazywane z pokolenia na pokolenie, a nawet z czasem nabierają wartości. Natomiast w przypadku LOOPE chodzi o coś innego. Zostaliśmy zaproszeni do współpracy przez przedsiębiorcę, który produkuje przedmioty z polietylenu — od kajaków po donice i elementy na place zabaw. Podjęliśmy próbę wykorzystania materiału, który się nie rozkłada i nie wypada łatwo z użytku.

Wybraliśmy rozwiązanie, na które nikt wcześniej się nie zdecydował – zamknęliśmy obieg w ramach jednej fabryki. Plastik jest problematycznym materiałem w naszej kulturze materialnej. Powstaje z ropy, surowca będącego przyczyną wielu konfliktów na świecie. W pewnym sensie to materiał stojący po „ciemnej stronie mocy”, a jednocześnie jesteśmy od niego uzależnieni, bo to tanie i trwałe tworzywo. Postanowiliśmy przyczynić się do rozwiązania problemu plastiku i zrobić z niego coś wartościowego, przy założeniu, że działamy w ramach obiegu zamkniętego.

Czytaj więcej

Sukces Story

Zaprojektował najlepszą salę koncertową w Polsce. „Mówią, że jestem egoistą”

- Sala koncertowa jest instrumentem, a brzmienie to bardzo skomplikowane zjawisko – blisko 200 źr...

Na czym polega innowacyjność tego rozwiązania?

Jestem projektantem mebli, w swojej karierze zaprojektowałem ich bardzo wiele. Jednak od zawsze stoję w opozycji do tego by produkty były projektowane jedynie tak, żeby je sprzedać, a nie tak, żeby można było ich długo używać. Współczesna konsumpcja opiera się na tym, że nieustannie tworzymy nowe potrzeby i mody. Konsumujemy produkty, które w pewnym momencie albo się rozpadają, albo stają się nieatrakcyjne, bo miały odpowiadać na chwilowe mody. Postanowiliśmy pójść na przekór temu i zaprojektować przedmioty nie tylko trwałe i ponadczasowe, ale też takie, które nie wychodzą z mody. To nie koniec, bo nasze produkty w każdej chwili można odesłać do fabryki, która przetworzy je za darmo i wyprodukuje z nich nowe meble.

My z kolei mówimy: „Możesz odesłać do nas dany przedmiot. W zamian otrzymasz inny, a na dodatek nic nie zapłacisz za proces przetworzenia”. Uznaliśmy, że ludzie są otwarci na modele subskrypcyjne, więc czemu nie spróbować podobnego rozwiązania w przypadku mebli? Jednocześnie poprzez LOOPE zachęcamy do cyrkularności, która w przypadku plastiku jest koniecznością.

Foto: Materiały prasowe

Jeśli rozmawiamy o designie, to nie sposób uciec od kwestii trendów. Są one świetne dla firm i fatalne dla środowiska. To koło zamachowe wielu branż, pozwala kreować potrzeby. Jak odpowiedzieć na zjawisko dominacji trendów, ale pozostać przy modelu cyklu zamkniętego?

Na wykładach opowiadam swoim studentom o czterech drogach stojących przed projektantami. Pierwsza: można być częścią problemu, tworząc rzeczy modne, „sprzedażowe”. Druga to zaprzestanie działalności – jeśli ma się świadomość tego, że można znaleźć się po ciemnej stronie mocy, to może lepiej nie przyczyniać się do dewastacji planety i wykorzystywania jej zasobów? Trzecia – to droga projektanta krytycznego. Istnieje kategoria designu spekulatywnego, który porusza ważne tematy społeczne czy kulturowe – to rodzaj aktywizmu. Jest też czwarty kierunek, który zawsze uważałem za najbardziej pasujący do mojego sposobu działania i myślenia – świadomie poszerzać swoją wiedzę na temat wyzwań współczesności, technologii oraz tego, jak żyjemy i w jaki sposób konsumujemy. Dzięki temu z czasem możemy dojść do mądrzejszych rozwiązań. W efekcie nie tylko nie tworzymy nowych problemów, ale staramy się też rozwiązywać istniejące.

Foto: Bartek Barczyk

Jak wyglądały kulisy powstania LOOPE?

Stworzyliśmy tę markę wspólnie z doświadczonym przedsiębiorcą, prowadzącym ustabilizowany biznes, mającym zasoby technologiczne oraz wiarygodność – i finansową, i biznesową. Żeby powstało LOOPE, musiało dojść do spotkania takiej osoby jak on z kimś takim jak ja. Zresztą pierwotnie on odezwał się do mnie w nieco innej sprawie – chciał, żebym po prostu zaprojektował dla niego gamę nowych produktów w oparciu o technologię, którą dysponuje. Nie byłem przekonany do tego pomysłu, bo nie chciałem bezrefleksyjnie projektować przedmiotów z plastiku.

W końcu dotarło do mnie, że to jest coś, co powtarzam od dawna: łatwo jest krytykować plastik. Co dobrego mogę zrobić z tego tworzywa w tej unikatowej sytuacji? Czy potrafię zaproponować rozwiązanie, co przyczyni się, choćby w małym stopniu, do zmiany? Uznałem, że to interesujące wyzwanie – zrobić z plastiku coś ambitnego, co będzie miało głęboki sens.

Jakie były założenia projektu?

Uzgodniliśmy, że muszą powstać produkty zaawansowane wzorniczo i jakościowo. Recykling często pojawia się jako temat przy okazji produkcji przedmiotów z plastiku, ale my potraktowaliśmy to jako nasze modus operandi. Jesteśmy w stanie w stu procentach przetworzyć nasze produkty. Oczywiście, wbrew cytatowi, który przywołał pan na początku, to nie jest proces, który może trwać w nieskończoność. Polietylen będzie zmieniał kolor, stopniowo zacznie stawać się coraz ciemniejszy. Z drugiej strony – nawet zupełnie czarny kolor to nic złego. Chcę jednak zwrócić uwagę na coś innego: sięgając po odpady, kreujemy nową estetykę zrównoważonego rozwoju. Kolorystyka jest wykreowana na bazie istniejących zasobów, jest zatem w dużym stopniu wypadkową. Struktura koloru, różne wtrącenia i faktura na powierzchni nie jest w tradycyjnym znaczeniu „idealna”. Trudno się dziwić, tworzywo podlega zmieszaniu i przetworzeniu, więc nie jest wizualnie jednorodne. Jako społeczeństwo, musimy jednak przyzwyczaić się do zmian, które nadchodzą. Wprowadzając LOOPE, staramy się oswajać ludzi z innym myśleniem o potrzebach estetycznych. Nie oznacza to kompromisu, czyli zgody na brzydotę. Nasze tworzywo jest ładne, tylko inaczej. Jest atrakcyjne jak piegi na nosie, czy sęki w drewnie. To rodzaj naturalnego piękna materiału, który cyrkuluje i staje się czymś dobrym nie tylko dla człowieka.

Foto: Materiały prasowe

Czy taka zmiana w myśleniu, nie tylko projektantów, ale i konsumentów, zaczyna być widoczna w świecie designu?

Musimy funkcjonować w taki sposób, żeby materię i energię Ziemi wykorzystać w mądry sposób, jednocześnie ekologiczny i ekonomiczny. Do tego, co robię, podchodzę z zacięciem wręcz politycznym, bo dostrzegam okazję do tego, żeby zacząć zmieniać system, który przyjął paradygmat nadprodukcji i nadkonsumpcji. Trzeba go zmienić, ewolucyjnie wypracowując coś nowego, inspirując nowe kierunki rozwoju. Mówię to oczywiście z ogromną pokorą, ale i poczuciem, że ta kropla być może jednak drąży skałę. Zmiana musi gdzieś mieć swój początek, z pewnością nie jeden. Postrzegam inicjatywę o nazwie LOOPE jako jeden z wielu początków, który pokazuje że zmiana rzeczywiście jest konieczna i możliwa. Nie można czuć onieśmielenia liczbą obszarów, w których zmiana musi się dokonać. Trzeba ją robić z każdego miejsca.