Magdalena Górka: Dajcie kobietom równe szanse, tylko tyle

Stany to był dobry wybór, bo w kraju nikt oprócz Władysława Pasikowskiego nie zamierzał dać mi szansy – mówi Magdalena Górka, polska operatorka, która podbija amerykański przemysł filmowy. – Dopiero teraz koledzy zaczęli mówić z uznaniem o mojej pracy przy filmie „Jack Strong”. Ile minęło od jego premiery? Siedem lat? – dodaje.

– Wszystkim, którzy myślą, że praca nad filmem jest glamour, pokazałabym moje zdjęcie z planu, gdy stoję po kolana w błocie na tle toi-toiów – śmieje się Magda, gdy pytam, jakim zdjęciem moglibyśmy zilustrować ten wywiad. Odkąd pamięta, fotografowała, jej ojciec miał w domu ciemnię. W ostatniej klasie liceum więcej czasu niż na lekcjach spędzała w kinie. Wybrała łódzką „Filmówkę”, dostała się na Wydział Operatorski za pierwszym podejściem.

Czytaj też: Rok 2020 w kulturze: dobre rzeczy w trudnych czasach. Maja Chitro podsumowuje minione 12 miesięcy

W Polsce tworzy zgrany duet z Władysławem Pasikowskim („Glina”, „Jack Strong”, „Kurier”), za oceanem pracowała m.in. przy superbohaterskim serialu „Doom Patrol” czy horrorze „Paranormal Activity 3”, na potrzeby którego stworzyła własny filtr obrazu. Ma na koncie teledyski Eltona Johna, Katy Perry i reklamy znanych marek. Właśnie zakończyła w Belgii pięć miesięcy zdjęć do drugiego sezonu serialu Netflixa „Kierunek: Noc”. 

Na liście najbardziej dochodowych filmów systematycznie wzrasta liczba produkcji reżyserowanych przez kobiety. Jeszcze w 2018 roku stanowiły tylko 4 proc., w ubiegłym już 16 procent. Pani rzadko miała okazję pracować z reżyserkami. Dlaczego?

Magdalena Górka: Nie dostawałam takich propozycji. Przepraszam, raz dostałam, ale musiałam odmówić ze względu na sytuację rodzinną. W hollywoodzkich studiach panuje obecnie tendencja, żeby w myśl równouprawnienia zatrudniać więcej kobiet. Tyle że nie zawsze patrzy się na to, czy mają już odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie, czy nie. W ten sposób robi się krzywdę każdej z nas.

Pani taką szansę dał Władysław Pasikowski?

A jeszcze wcześniej Piotr Sobociński, zrobiliśmy razem jedną czy dwie reklamy zanim wyjechał z Polski. Ale pierwszym reżyserem, który we mnie uwierzył i mi zaufał, rzeczywiście był Władysław. Miałam ogromne szczęście, że trafiłam na reżysera o takiej wiedzy i kunszcie.

Czytaj też: Nowojorczycy pokochali ram-don, danie z nagrodzonego Oscarem koreańskiego filmu „Parasite”

Wydaje mi się, że po raz pierwszy zobaczyłem pani nazwisko w czołówce świetnego skądinąd serialu „Glina”. Zawsze się zastanawiałem, jak wyście wytrzymywali w tym dymie? Żadna rozmowa nie mogła się odbyć bez zapalenia papierosa.

Bo to męskie kino było! (śmiech) Jurek Radziwiłowicz lubił sobie zapalić. Niby minęło tylko kilkanaście lat, ale dziś tamte dialogi ani wątki ze śledztw komisarza Gajewskiego raczej by w telewizji nie przeszły. Proszę pamiętać, że to czasy jeszcze przed zmianą podejścia do seriali, a myśmy „Glinę” kręcili „porządnie”, jak film a nie serial – w master shotach, na negatywie Super 16 mm.

Fot: Ruben Appeltants

Foto: sukces.rp.pl

Mówi pani o „męskim kinie”. Pokutuje przekonanie, że operator to męski zawód. Była pani jedyną kobietą na roku?

Byłyśmy we dwie, akurat dwie Magdy [mowa o Magdalenie Mosiewicz – przyp. red.]. Poza tym na całym Wydziale Operatorskim na PWSFTviT w Łodzi wtedy, nie było żadnych innych kobiet, nawet wśród wykładowców. Dopiero później pojawiła się Jolanta Dylewska, obecna pani dziekan.

Podobno na studiach kobiety dalej słyszą, że nie poradzą sobie z noszeniem sprzętu ani pokierowaniem ekipy złożonej zwykle z samych facetów.

Nic się nie zmieni, dopóki faceci nie zaczną nas traktować na równi ze sobą. My tych kamer przecież nie nosimy, operator raczej ustawia światło, decyduje o charakterze obrazu itd.

Niektórzy mężczyźni, dziwnym trafem akurat ci przeciętni w swym fachu, mają problem z wykonywaniem poleceń od kobiety. Nie radzą sobie z tym, że jest od nich lepsza, ma większą wiedzę.

Co wtedy?

Reagują agresją, próbują prowokować… Liczą, że kobiecie w końcu puszczą nerwy, najlepiej w obecności innych. Ja jestem konkretna, stanowcza, a przy tym w pełni profesjonalna. U mężczyzny takie cechy byłyby potraktowane jak zaleta, kobieta z miejsca zostaje uznana za „trudną”, bo tyle wymaga.  

Zdarzają się sytuacje, że ktoś wątpi w pani kompetencje tylko dlatego, że jest pani kobietą?

Nie pomnę, ile razy słyszałam, że nieźle mi idzie „jak na kobietę” albo „nawet nie marudzę”. Szowinizm na planach filmowych jest powszechny. Przestałam zwracać uwagę na te komentarze, nie reaguję. Przypomina mi się sytuacja z czasów „Gliny”, kiedy ktoś z podwładnych publicznie wyraził wątpliwości co do moich decyzji. Władysław od razu – i to bardzo wymownie – stwierdził, co na ten temat myśli. „To jest wasza szefowa: albo się jej podporządkujecie, albo do widzenia” – powiedział, oczywiście użył dosadniejszych słów. Panów wyraźnie zmroziło. Więcej taka sytuacja się nie powtórzyła. Mało kto ma jednak tyle klasy, co Władysław, żeby w ten sposób zainterweniować.

W czym tkwi sekret waszej udanej współpracy?

To kwestia wzajemnego szacunku i lojalności. Władysław lubi pracować ze sprawdzonymi, „swoimi” ludźmi, bo nie musi potem strzępić języka. Danuta Malipan na przykład zrobiła wszystkie jego filmy jako sekretarka planu (ang. Script Supervisor). Jeśli dotychczasowy autor zdjęć jest niedostępny, Władysław angażuje następnego w kolejności, czyli jego szwenkiera, operatora kamery.

Do pracy nad „Reichem” przystępowałam jako studentka. Kiedy ruszyły prace nad „Gliną” nie byłam jeszcze gotowa na przejęcie stanowiska po Pawle Edelmanie. Przy pierwszym sezonie szwenkowałam więc Jarosławowi Szodzie, który nauczył mnie wtedy kindersztuby. Drugi robiłam już samodzielnie, jako główny operator. Władysław reżyseruje, ja robię zdjęcia – nie wchodzimy sobie w paradę. Poza tym przebywając razem tyle lat na planie, zdążyliśmy się zaprzyjaźnić.

Pasikowski ma specyficzne, sarkastyczne poczucie humoru.

Ja też! Wyobrażam sobie, że kiedy siedzimy razem za monitorem z podglądem musimy wyglądać jak Statler i Waldorf w loży szyderców z „Muppet Show”. W Stanach nie spotkałam jeszcze nikogo, z kim bym się tak dobrze dogadywała. Ani od kogo tyle bym się nauczyłam. Cenne były doświadczenia zbierane u wspominanych operatorów, jak również rada Janusza Kamińskiego, który chętnie wspiera młode talenty z Polski, żeby zawsze być pozytywnym. Ludzie pamiętają emocje. Niezależnie, jak ciężko by nie było, trzeba zostawić po sobie dobre wspomnienie.

Podobno do USA nie zaprowadziła pani chęć zrobienia kariery. To prawda?

Myślę, że dlatego mi się udało. Nie miałam ciśnienia, jakie dla wielu jest dodatkowym obciążeniem. Powody mojego wyjazdu były czysto osobiste. Życie potoczyło się jednak inaczej niż zakładałam. Zostałam bez grosza przy duszy. Udało mi się zaczepić w winnicy w San Bernardino. Pracowałam w tasting roomie i opowiadałam niestworzone polskie historie z wódką w tle, po których mogłam wcisnąć klientom nawet całą skrzynkę wina. 

W międzyczasie zaangażowałam się przy jakiejś produkcji realizowanej dosłownie za kilka dolarów, potem kolejnej i stopniowo zaczęłam poznawać ludzi. Po dwóch latach uzbierałam na prawników, żeby załatwić pracowniczą wizę imigracyjną, i zdobyłam agenta. Bez agenta nikt nie traktuje cię poważnie. Zaczęłam wyrabiać godziny na profesjonalnych planach niezbędne do członkostwa w związku zawodowym, za które też się płaci.

W moim przypadku się to sprawdziło. USA to był dobry wybór, bo w Polsce nikt oprócz Władysława nie zamierzał dać mi szansy. Dopiero teraz koledzy zaczęli mówić z uznaniem o mojej pracy przy „Jacku Strongu”. A od premiery minęło już ile, z siedem lat?