Jednostka marsylska ma 70 lat. Najsłynniejszy blok świata przeżywa drugą młodość

Słynna „maszyna do mieszkania”, zbudowana w Marsylii, obchodzi w 2022 roku 70-lecie. Budynek, projektu Le Corbusiera, zmienił myślenie o nowoczesnym budownictwie mieszkaniowym. W jego projektowaniu brał też udział polski architekt.

Publikacja: 24.05.2022 13:38

Jednostka marsylska była jednym z budynków, który zapoczątkował erę brutalizmu w architekturze.

Jednostka marsylska była jednym z budynków, który zapoczątkował erę brutalizmu w architekturze.

Foto: Lantomferry, CC BY-SA 4.0, Wikimedia Commons

„Jednostka marsylska”, najsłynniejszy blok mieszkalny na świecie, nie bez przyczyny nazywa się budynkiem rewolucyjnym. Przed Le Corbusierem nikt tak kompleksowo i nowocześnie nie myślał o budownictwie mieszkaniowym. Słynny szwajcarski architekt swoim projektem zakończył XIX wiek w architekturze.

„Jednostka”, bywała różnie traktowana. Le Corbusierowi zarzucano, że odhumanizował budynki mieszkalne, że brutalizm w architekturze, do którego rozwoju znacząco się przyczynił, zapoczątkował erę brzydkiego budownictwa. Założenia Le Corbusiera były jednak jak najbardziej szczytne – Szwajcar chciał stworzyć nowocześnie zaprojektowaną i skonstruowaną „maszynę do mieszkania” na miarę XX wieku, która zapewniać będzie mieszkańcom wszelkie wygody. „Jednostka marsylska” zachowała ten charakter do dzisiaj. 

„Jednostka marsylska”: utopijny projekt i perła brutalizmu

W procesie projektowania Jednostki Marsylskiej pomagali polscy architekci: Z okazji okrągłej rocznicy zorganizowano w jej wnętrzach wystawę w której wezmą udział wybitni artyści i projektanci z całego świata.

„Jednostka marsylska” to popularna nazwa „jednostki mieszkaniowej” (fr. Unité d'Habitation) – wykonanego z betonu ogromnego bloku mieszkalnego w Marsylii. Zaprojektował go architekt, Charles-Édouard Jeanneret, uznawany za ojca modernizmu, znany też jako Le Corbusier.

Budowa Unité d'Habitation trwała w latach 1947-1952, jeszcze w tym samym roku oddano ją do użytku. Do jej konstrukcji użyto betonu zbrojonego, przez co stała się jednym z najważniejszych przykładów brutalizmu – nurtu w architekturze modernizmu.

Czytaj więcej

„Oscary designu” dla polskich architektów. 2 domy z Polski z prestiżową nagrodą

W tamtym okresie Francja, jak i cała Europa, odbudowywała się po zniszczeniach II wojny światowej. Jednostka Marsylska powstała w odpowiedzi na palącą wówczas potrzebę szybkiej budowy dużej ilości tanich mieszkań.

Do prac nad projektem obiektu Le Corbusier zaprosił międzynarodowy zespół architektów. Wśród nich znaleźli się między innymi wybitni Polacy: Aleksander Kujawski i Jerzy Sołtan – późniejszy profesor Uniwersytetu Harvarda i dziekan tamtejszego wydziału architektury.

Budynek wsparty jest na potężnych betonowych słupach, dzięki czemu bez kłopotu można pod nim przejść

Budynek wsparty jest na potężnych betonowych słupach, dzięki czemu bez kłopotu można pod nim przejść.

Foto: Yana Marudova

„Jednostka marsylska” liczy 20 kondygnacji mieszczących 337 dwupoziomowych mieszkań. Ich powierzchnia wynosiła średnio około 100 metrów kwadratowych, każde z nich miało loggie i okna od podłogi aż po sufit. Były więc doskonale doświetlone, wygodne i przestronne.

Budynek miał być samowystarczalny: znajdowały się tu wszystkie niezbędne sklepy i punkty usługowe, medyczne i edukacyjne, a nawet hotel, basen i kino. Otaczało go mnóstwo zieleni, roztacza się z niego widok na góry i Morze Śródziemne.

W późniejszych latach Le Corbusier stworzył cztery bliźniacze obiekty: w Nantes-Rezé, Berlinie, Briey i w Firminy. Inni architekci projektowali mniej lub bardziej udane bloki mieszkalne, inspirowane „Jednostką marsylską”.

W 2016 „Jednostkę marsylską” wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa Unesco w ramach szerszej kategorii: „Dzieła architektury Le Corbusiera jako wybitny wkład do modernizmu”. Liczy ona 17 rozsianych na całym świecie budynków projektu szwajcarskiego architekta.

Przestronne, dwupoziomowe mieszkania oferowały komfort życia, którego próżno szukać w późniejszych t

Przestronne, dwupoziomowe mieszkania oferowały komfort życia, którego próżno szukać w późniejszych tanich blokach mieszkalnych, masowo budowanych na całym świecie, także w Polsce.

Foto: SiefkinDR, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons

Choć projekt był Unité d'Habitation niezwykle kreatywny i w swojej istocie zaspokajał potrzeby mieszkańców, okazał się całkowicie utopijny. W kolejnych inspirowanych nią obiektach z mającej zapewnić komfortowe życie „maszyny do mieszkania” nie zostało nic. Zaczęto budować bloki z niewielkimi, ciasnymi mieszkaniami o małych oknach, często bez balkonu.

I choć budowanie tego rodzaju wielopiętrowych bloków było i jest krytykowane, to takie obiekty wciąż powstają. Kolejne pokolenia ludzi nadal chcą w nich mieszkać, zwracając uwagę na stosunkowo niską cenę mieszkań.

Jubileuszowa wystawa w „Jednostce marsylskiej”

Z okazji 70. rocznicy wzniesienia „Jednostki marsylskiej” 7 maja 2022 roku odbywa się dwumiesięczna wystawa „Héritages” („Dziedzictwa”), pozwalająca prześledzić historię i wpływ, jaki ten ikoniczny budynek wywarł na architekturę mieszkaniową, a także na świat sztuki. We wnętrzach obiektu można oglądać dzieła sztuki i projekty autorstwa szeregu artystów i projektantów z całego świata.

Wystawę podzielono na dwie części, które zajmują dwa sąsiadujące pomieszczenia. W pierwszym z nich ekspozycja pokazuje, jak twórczość Le Corbusiera „rezonuje”, a więc inspiruje świat współczesnego designu.

Eksponatami są tu meble i inne przedmioty użytkowe projektu Ricka Owensa, Pietro Franceschiniego, Arno Declercq, Roxane Lahidji, Jojo Corväii i Niclasa Wolfa. Znajduje się tu też obraz Pabla Picasso pod tytułem „Le Chevalier” z 1948 roku.

Drugie pomieszczenie poświęcono „dysonansom”, a więc krytyce corbusierowskich teorii standaryzacji i powtarzalności. Przestrzeń wypełniają rzeźby, obrazy i grafiki Edgara Sarina, Mateo Revillo, Sama Szafrana, Fabrice’a Hybera i Flory Temnouche. Wystawa potrwa do 2 lipca 2022 roku.

„Jednostka marsylska”, najsłynniejszy blok mieszkalny na świecie, nie bez przyczyny nazywa się budynkiem rewolucyjnym. Przed Le Corbusierem nikt tak kompleksowo i nowocześnie nie myślał o budownictwie mieszkaniowym. Słynny szwajcarski architekt swoim projektem zakończył XIX wiek w architekturze.

„Jednostka”, bywała różnie traktowana. Le Corbusierowi zarzucano, że odhumanizował budynki mieszkalne, że brutalizm w architekturze, do którego rozwoju znacząco się przyczynił, zapoczątkował erę brzydkiego budownictwa. Założenia Le Corbusiera były jednak jak najbardziej szczytne – Szwajcar chciał stworzyć nowocześnie zaprojektowaną i skonstruowaną „maszynę do mieszkania” na miarę XX wieku, która zapewniać będzie mieszkańcom wszelkie wygody. „Jednostka marsylska” zachowała ten charakter do dzisiaj. 

Pozostało 86% artykułu
Architektura
Wybrano najpiękniejszą winiarnię na świecie. To dzieło słynnego architekta
Architektura
„Luksusowy bunkier z ogrodem”. innowacyjny projekt znanego polskiego architekta
Architektura
Polskie muzeum z tytułem najlepszego na świecie. Sukces architektów z Warszawy
Architektura
Zamek w Łapalicach z prestiżowym wyróżnieniem. „Nieskończony potencjał”
Materiał Promocyjny
Klimat a portfele: Czy koszty transformacji zniechęcą Europejczyków?
Architektura
Słynny budynek do wyburzenia. Przetrwał tylko 30 lat. „Od lat stoi pusty”