Koniec długiego sporu prawnego: Banksy jako artysta ma prawo do anonimowości

Izby odwoławcze EUIPO (Urzędu Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej) uchyliły zeszłoroczną decyzję EUIPO, w której uznano, że skoro Banksy nie ujawnia swojej tożsamości (słynie z tego, że od lat zachowuje anonimowość, to pozwala mu tworzyć sztukę uliczną w miastach na całym świecie), a jego prace umieszczane są w przestrzeni publicznej, to trudno mówić o prawach autorskich do tych prac.

Banksy ma prawo do anonimowości

„Prawa autorskie są dla frajerów” – tak Banksy napisał w 2005 roku w swojej książce pod tytułem „Wojna na ściany”. Mimo to od trzech lat walczył o prawo do swoich dzieł – i o to, aby inne podmioty nie używały ich do swoich celów.

Spór rozpoczął się od charakterystycznej małpy, stworzonej przez Banksy'ego na ścianie jednego z klubów w angielskim mieście Brighton. Na szyi zwierzęcia wisi tablica z napisem: „Laugh now, but one day we’ll be in charge”, czyli w wolnym tłumaczeniu: „Śmiej się, ale pewnego dnia to my będziemy rządzić”. Graffiti stało się głośne i szybko zaczęło żyć własnym życiem, powielane w internecie i mediach społecznościowych.

Agencja Pest Control, która zajmuje się potwierdzaniem autentyczności prac Banksy’ego umieszczanych przez niego anonimowo w przestrzeni publicznej, w czerwcu 2019 roku postanowiła zastrzec na terenie Unii Europejskiej wspomnianą małpę jako znak towarowy artysty. Już w listopadzie ten ruch zakwestionowała firma poligraficzna Full Colour Black, specjalizująca się w produkcji kartek okolicznościowych. Prawnik firmy stwierdził, że Banksy, próbując na różne sposoby zastrzec swoje prace jako znaki towarowe, działał „w złej wierze”.

Czytaj więcej

Sztuka

Banksy przegrał ważny proces. Straci prawa do znanej pracy

„Prawa autorskie są dla przegrywów” – pisał prawie 15 lat temu w swojej książce Banksy, najsłynni...

Rozegrała się prawna batalia między artystą a firmą Full Colour Black, która zdecydowała się umieścić kilka prac Banksy’ego na swoich kartach okolicznościowych. W 2021 roku EUIPO orzekł na jej korzyść pozbawiając Banksy'ego praw do „małpy”.

Reprezentująca Banksy’ego agencja Pest Control zgłosiła się do izb odwoławczych EUIPO. W listopadzie 2022 roku izby uchyliły niepomyślną dla Banksy’ego decyzję z 2021 roku.

Kim jest Banksy?

W świetle wydarzeń z ostatnich trzech lat można dyskutować, czy decyzja jest słuszna. W 2019 roku Banksy za radą swojego prawnika stworzył „sklep”, w którym umieścił część swoich prac jako znaki towarowe. Miały one spełniać wymogi prawa Unii Europejskiej i stanowić argument w walce z firmą poligraficzną wykorzystującą graffiti artysty w swoich produktach. Co ciekawe, lokalu nigdy nie otwarto.

Nie przekonało to jednak Urzędu Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej, który uznał, że artysta nie miał zamiaru używać znajdujących się w sklepie prac jako znaków towarowych. Stwierdzono, że Banksy podjął działania mające na celu wprowadzenie instytucji w błąd.

Urzędnicy zauważyli też, że wizerunek małpy, o którą trwała batalia, ciągle był wystawiony na widok publiczny. Z kolei pliki przedstawiające prace Banksy’ego można było w wysokiej rozdzielczości ściągnąć z jego oficjalnej strony.

W międzyczasie inna praca artysty, „Miotacz kwiatów”, również stracił status znaku towarowego. Uznano bowiem, że anonimowemu artyście nie przysługują prawa autorskie. Ostatecznie w maju 2021 roku przyznano słuszność firmie Full Colour Black.