Izby odwoławcze EUIPO (Urzędu Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej) uchyliły zeszłoroczną decyzję EUIPO, w której uznano, że skoro Banksy nie ujawnia swojej tożsamości (słynie z tego, że od lat zachowuje anonimowość, to pozwala mu tworzyć sztukę uliczną w miastach na całym świecie), a jego prace umieszczane są w przestrzeni publicznej, to trudno mówić o prawach autorskich do tych prac.
Banksy ma prawo do anonimowości
„Prawa autorskie są dla frajerów” – tak Banksy napisał w 2005 roku w swojej książce pod tytułem „Wojna na ściany”. Mimo to od trzech lat walczył o prawo do swoich dzieł – i o to, aby inne podmioty nie używały ich do swoich celów.
Spór rozpoczął się od charakterystycznej małpy, stworzonej przez Banksy'ego na ścianie jednego z klubów w angielskim mieście Brighton. Na szyi zwierzęcia wisi tablica z napisem: „Laugh now, but one day we’ll be in charge”, czyli w wolnym tłumaczeniu: „Śmiej się, ale pewnego dnia to my będziemy rządzić”. Graffiti stało się głośne i szybko zaczęło żyć własnym życiem, powielane w internecie i mediach społecznościowych.
Agencja Pest Control, która zajmuje się potwierdzaniem autentyczności prac Banksy’ego umieszczanych przez niego anonimowo w przestrzeni publicznej, w czerwcu 2019 roku postanowiła zastrzec na terenie Unii Europejskiej wspomnianą małpę jako znak towarowy artysty. Już w listopadzie ten ruch zakwestionowała firma poligraficzna Full Colour Black, specjalizująca się w produkcji kartek okolicznościowych. Prawnik firmy stwierdził, że Banksy, próbując na różne sposoby zastrzec swoje prace jako znaki towarowe, działał „w złej wierze”.
Czytaj więcej
„Prawa autorskie są dla przegrywów” – pisał prawie 15 lat temu w swojej książce Banksy, najsłynniejszy na świecie anonimowy artysta. Po latach może się okazać, że takie poglądy będą go słono kosztować.
Rozegrała się prawna batalia między artystą a firmą Full Colour Black, która zdecydowała się umieścić kilka prac Banksy’ego na swoich kartach okolicznościowych. W 2021 roku EUIPO orzekł na jej korzyść pozbawiając Banksy'ego praw do „małpy”.
Reprezentująca Banksy’ego agencja Pest Control zgłosiła się do izb odwoławczych EUIPO. W listopadzie 2022 roku izby uchyliły niepomyślną dla Banksy’ego decyzję z 2021 roku.
Kim jest Banksy?
W świetle wydarzeń z ostatnich trzech lat można dyskutować, czy decyzja jest słuszna. W 2019 roku Banksy za radą swojego prawnika stworzył „sklep”, w którym umieścił część swoich prac jako znaki towarowe. Miały one spełniać wymogi prawa Unii Europejskiej i stanowić argument w walce z firmą poligraficzną wykorzystującą graffiti artysty w swoich produktach. Co ciekawe, lokalu nigdy nie otwarto.
Nie przekonało to jednak Urzędu Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej, który uznał, że artysta nie miał zamiaru używać znajdujących się w sklepie prac jako znaków towarowych. Stwierdzono, że Banksy podjął działania mające na celu wprowadzenie instytucji w błąd.
Urzędnicy zauważyli też, że wizerunek małpy, o którą trwała batalia, ciągle był wystawiony na widok publiczny. Z kolei pliki przedstawiające prace Banksy’ego można było w wysokiej rozdzielczości ściągnąć z jego oficjalnej strony.
W międzyczasie inna praca artysty, „Miotacz kwiatów”, również stracił status znaku towarowego. Uznano bowiem, że anonimowemu artyście nie przysługują prawa autorskie. Ostatecznie w maju 2021 roku przyznano słuszność firmie Full Colour Black.
Ostatecznie jednak decyzja izb odwoławczych, którą podjęto w listopadzie 2022 roku, przekreśla wcześniejszą decyzję EUIPO. Zanegowano opinię, że Banksy działał w złej wierze. Stwierdzono też, że nie ma przeciwwskazań, aby dzieło sztuki, które obejmują prawa autorskie, nie mogło funkcjonować również jako znak towarowy, a nawet marka.
Banksy to jeden z najbardziej tajemniczych artystów świata. Liczba teorii na temat jego prawdziwej tożsamości jest spora. Wiadomo niewiele, prawdopodobnie urodził się w Wielkiej Brytanii, w mieście Bristol. Ile ma lat? W 2003 roku brytyjski „Guardian” napisał o nim, że ma 28 lat i biały kolor skóry.
Brytyjski tabloid „The Mail on Sunday” próbował odkryć prawdziwą tożsamość Banksy'ego. Zdaniem dziennikarzy tej gazety Banksy naprawdę nazywa się Robin Gunningham i ma obecnie 49 lat. Są jednak też inne teorie na temat tożsamości Banksy'ego - jedna z nich mówi, że jest nim Robert Del Naja z zespołu Massive Attack.
