Londyn zwróci rzeźby wywiezione 200 lat temu z Akropolu? „Przełom w rozmowach”

Grecy twierdzą, że je skradziono, Brytyjczycy nie chcą ich zwrócić. Nieoficjalnie mówi się, że w ostatnim czasie doszło do przełomu, który może niebawem doprowadzić do tego, że słynne marmury Elgina wrócą tam, skąd je zabrano – do Aten.

Publikacja: 09.01.2023 11:06

Część marmurów Elgina znajdujących się w zasobach British Museum.

Część marmurów Elgina znajdujących się w zasobach British Museum.

Foto: Andrew Dunn, CC BY-SA 2.0, Wikimedia Commons

Spór między Grecją a Wielką Brytanią o bezcenne marmurowe rzeźby, które w wywieziono z ateńskiego Partenonu na Akropolu, trwa od dziesiątek lat. Liczące 2500 lat marmury wywiózł z Akropolu na początku XIX wieku angielski dyplomata. Grecy od dawna nazywają to kradzieżą i domagają się ich zwrotu, mimo to marmury wciąż można oglądać w British Museum. Wiele wskazuje jednak na to, że zanosi się na przełom – twierdzą brytyjskie media. Starożytne marmury partenońskie, zwane marmurami Elgina, mogą niebawem wrócić na Akropol w Atenach. 

Marmury Elgina wrócą do Grecji?

Choć brytyjskie prawo chroni znajdujące się w Muzeum Brytyjskim artefakty przed przekazaniem ich innym podmiotom, marmury Elgina mogą okazać się wyjątkiem. Brytyjskie media informują, że George Osborne, członek zarządu British Museum, od roku rozmawia z greckimi władzami na temat możliwości przekazania marmurów Elgina. Zdaniem mediów kompromis jest coraz bliżej. Informacja o rozmowach została niedawno potwierdzona – zarówno British Museum, jak i greckie ministerstwo kultury oświadczyły niedawno, że tajne rozmowy na najwyższym szczeblu trwają od ponad roku.

Większość Brytyjczyków skłania się ku temu, by zwrócić marmury Grekom. Tak wynika z ankiety, którą przeprowadziła firma badawcza YouGov na zlecenie organizacji Parthenon Project, wspierającej oddanie wywiezionych eksponatów Grekom.

Marmury Elgina od 1832 roku znajdują się w zasobach British Museum.

Marmury Elgina od 1832 roku znajdują się w zasobach British Museum.

Andrew Dunn, CC BY-SA 2.0, Wikimedia Commons

Z badania wynika, że ponad połowa brytyjskich respondentów (53 procent) jest zdania, że marmury powinny wrócić do Grecji, a kolejne 24 procent nie miałoby nic przeciwko temu. Spośród przeciwników zwrotu rzeźb aż 42 procent zadeklarowało, że zmieniłoby zdanie, gdyby Grecy wypożyczyliby w zamian Muzeum Brytyjskiemu jakieś cenne eksponaty ze swoich zbiorów.

Być może właśnie to rozwiązanie jest w obecnym układzie najbardziej realne — strona brytyjska sygnalizuje, że możliwe byłoby „długoterminowe wypożyczenie” marmurów Elgina Grekom. Wiadomo jednak, że nie byłoby to w pełni satysfakcjonujące dla Greków, którzy domagają się pełnego zwrotu marmurów na stałe — tak, aby od strony prawnej ponownie stały się własnością Grecji.

Historia marmurów Elgina

Posiadanie rzeźb i płaskorzeźb z ateńskiego Partenonu Wielka Brytania zawdzięcza szkockiemu dyplomacie, Thomasowi Bruce’owi, hrabiemu Elgin i Kindcardine. W latach 1801-1812, gdy tereny Grecji kontrolowało Imperium Osmańskie, z polecenia Bruce'a z Partenonu (niekiedy bardzo prymitywnymi narzędziami) usunięto część rzeźb i płaskorzeźb, co spowodowało częściowe zniszczenie zarówno rzeźb, jak i fragmentów Partenonu.

Grecy, ale nie tylko oni, są zdania, że to wydarzenie miało charakter rabunkowy. Do tego rodzaju bezpardonowych praktyk przylgnęło zresztą określenie „elginizm”. Mimo to od 1832 roku 75 metrów płaskorzeźb i 17 rzeźb znajduje się w zasobach British Museum.

W 1832 roku Grecja odzyskała niepodległość i od tego momentu do dzisiaj ciągnie się spór o marmury Elgina. Grecy po raz pierwszy wysunęli oficjalną prośbę zwrotu eksponatów w 1983 roku, jednak jak dotąd żądania te nie przyniosły efektu.

W ostatnim czasie nastąpił w tej kwestii przełom również na linii Grecja-Watykan. Pod koniec grudnia 2022 roku Stolica Papieska zwróciła Grecji trzy pochodzące z Partenonu rzeźby. Gest ten miał być „jednoznacznym znakiem szczerej chęci podążania ekumeniczną drogą prawdy” — czytamy w oficjalnym oświadczeniu Watykanu.

Sztuka
Sztuczna inteligencja odtworzyła arcydzieło spalone 300 lat temu. Bazą był szkic
Sztuka
Polska ma pierwszego van Gogha. Jest oficjalne potwierdzenie
Sztuka
Banksy pokazał swoje nowe dzieło. W Londynie powstała hybryda
Sztuka
Słynny mural Banksy'ego będzie uratowany. Zalewała go woda z kanałów
Sztuka
Zuchwała kradzież w muzeum. „Złodzieje pokazali wielki profesjonalizm”