Maria Andrejczyk: Sport jest brutalny, ale nie można się użalać. Trzeba walczyć

Wywiad pierwotnie ukazał się w drukowanym wydaniu magazynu „Sukces”, dodatku dla prenumeratorów dziennika „Rzeczpospolita”

Na lekkoatletycznym rozbiegu Maria Andrejczyk jest skupioną, pozbawioną emocji mistrzynią, która perfekcyjnie włada oszczepem. Kilka lat wystarczyło, by stała się jedną z największych gwiazd światowej lekkoatletyki, dzisiaj jest zawodniczką rozpoznawalną na całym świecie. Na sesji zdjęciowej do magazynu „Sukces” z kolei błyskawicznie przeistacza się w modelkę. Nie ma w niej odrobiny onieśmielenia, na planie zdjęciowym czuje się pewnie i swobodnie. Nawet gdy okazuje się, że to nie będą zwykłe zdjęcia w studiu, bo wychodzimy w plener, a dookoła naszej ekipy cały czas kręcą się przechodnie i bacznie obserwują kobietę z oszczepem.

Maria jest w swoim świecie – tak samo skupiona jak na rozbiegu przed rzutem. Zdarzyło mi się widzieć, jak ludzie, którzy regularnie występują przed dziesiątkami tysięcy fanów, na sesji zdjęciowej na widok aparatu tężeją, tracą cały luz i pewność siebie. Tymczasem na Marii obecność fotografa nie robi wrażenia. Jest tą samą kobietą, którą widzimy podczas transmisji z mistrzostw świata czy igrzysk – skupioną, pewną siebie. Jest sobą.

Sukces: Maria czy Majka?

Maria Andrejczyk: Raczej Majka. Od dziecka nie cierpiałam imienia Maria, sprawiało, że czułam się stara. Moja instruktorka harcerstwa uznała, że Maria to za poważne imię dla mnie, a Majka brzmi bardziej „harcersko”. Po pewnym czasie tak się do tego imienia przyzwyczaiłam, że nawet przedstawiałam się tak ludziom, rodzice do dzisiaj tak do mnie mówią.

Na stadionach widzimy Marię – poważną, kamienną, pozbawioną emocji.

MA: Nigdy nie myślałam o tym w ten sposób, ale mam czasem wrażenie, że moje imię sprawia, że muszę czuć się poważniej. Rzeczywiście w trakcie startów staram się nie pokazywać emocji. Nie mam potrzeby zachowywać się jak małpa w cyrku, nie muszę się drzeć. Chcę pokazać, co potrafi moje ciało, a dodatkowe atrakcje w postaci okrzyków mi nie pasują. Znajomi po fachu wielokrotnie radzili mi: „Krzyknij, oszczep poleci dalej”. To jednak tak nie działa. Umiejętności wolę pokazać poprzez nienaganną technikę i wysoką formę wypracowaną na treningach, zamiast tworzyć wokół hałas.

Ile metrów ma rozbieg do rzutu oszczepem?

MA: Pięć oszczepów i dwie stopy na odwodzenie – czyli bieg w przekładance, prawie jak taniec w balecie – i pięć oszczepów i pięć stóp na nabieg. Łącznie jakieś dwadzieścia pięć metrów.

O czym myślisz, kiedy zaczynasz rozbieg?

MA: Im mniej się myśli, tym lepiej, wtedy włącza się automatyzm. Umysł człowieka w trakcie wykonywania danej czynności jest w stanie skupić się na dwóch, maksymalnie trzech elementach. Jeśli wiem, że wszystko jest okej, że treningi, które wykonywałam, były bardzo dobre, to skupiam się tylko na odpaleniu rakiety.

Mówisz do swojego oszczepu?

MA: Nie personifikuję przedmiotów, dla mnie to nieuzasadnione. Parę razy to robiłam, ale to był objaw stresu, potem wyrzucałam sobie takie zachowanie. Czasem coś tam sobie rzucę pod nosem: „dawaj”, „leć”, ale zdarza się to bardzo rzadko. Mam współgrać z oszczepem, a on ze mną, to ma być piękna harmonia i wspólny taniec. Na rozbiegu wspólnie tworzymy sztukę.

Kiedy po raz pierwszy miałaś oszczep w dłoni?

MA: Moja przygoda ze sportem zaczęła się od siatkówki, to moja wielka miłość i tak pozostanie. W trakcie zawodów szkolnych dostrzegł mnie mój obecny trener, bo tak się złożyło, że wygrałam wtedy wszystkie konkurencje. Zaprosił mnie na treningi i sprawdzał, do czego się nadaję. Okazało się, że mam predyspozycje do rzucania oszczepem. Wbrew pozorom to nie siła jest tu istotna, lecz szybkość i skoczność. Miałam te cechy, ale byłam tak zwanym nieoszlifowanym diamentem. Gwarancji sukcesu też nie było, wszystko zależało od tego, jak ciężko będę pracować.

Sporty dzielą się na męskie i kobiece?

MA: Sport przede wszystkim jest niesamowicie brutalny dla wszystkich i tego trzeba się nauczyć.

Z czego bierze się ta brutalność?

MA: Na początku pokazywano mi sport przede wszystkim jako fajną zabawę, ale gdy weszłam do świata rywalizacji zawodowców, przekonałam się, jak jest naprawdę. Ból towarzyszy sportowcom każdego dnia – nieważne, czy chodzi o kontuzje, zakwasy czy intensywny trening. Mówię o bólu fizycznym, ale jest też ból psychiczny – cały czas zastanawiasz się, czy robisz wszystko właściwie, myślisz o tym, dlaczego mimo ciężkiej pracy nie dostrzegasz postępów. Dookoła ciebie są ludzie, którzy cię wspierają, ale też tacy, którzy zrobią wszystko, byś miał pod górkę. Na początku mojej sportowej kariery sama trafiałam na ludzi, którzy wcale nie życzyli mi dobrze. Przed wyjazdami na zgrupowania płakałam, pakując walizkę. Dzisiaj myślę, że byłam traktowana nie fair, ale miałam poczucie, że tak musi być. Musiałam przejść tę szkołę życia, by nabrać charakteru. Brutalność kształtuje nas jako sportowców. Trzeba zacisnąć zęby i walczyć o siebie.

Ten brutalny świat jest jeszcze bardziej okrutny dla kobiet?

MA: Na pewno – jestem przekonana, że wiele osób myśli sobie: „Ona jest kobietą, więc jest słabsza, mniej potrafi”. Nigdy się na to nie godziłam, uwielbiam rywalizację z mężczyznami, lubię pokazywać im, że się mylą. Kobiety mają trudniej właśnie dlatego, że wciąż pokutuje myślenie, iż jesteśmy słabsze.

Nie ma powodu, żeby kobiety miały ciężej. Nie powinno tak być.

MA: Zgadzam się. Ale czy powinnyśmy się nad sobą użalać? Nie – powinnyśmy walczyć, pokazywać, że jesteśmy równe mężczyznom, a w niektórych sytuacjach być może nawet lepsze. Nie lubię uogólniać i stosować stereotypów, ale na pewno kobiety nie powinny robić z siebie ofiar.

Radek Polak

Lubisz rywalizację, to słychać. To cecha wrodzona czy efekt treningu?

MA: Można się tego nauczyć. Na początku kariery przed każdymi zawodami miękły mi kolana. Mam wrażenie, że jestem bardzo emocjonalną osobą, to nigdy mi nie pomagało, ale teraz wiem, że to może być moja broń. Od dziecka byłam „harpaganem”. Mam czwórkę młodszych braci, w naszych zabawach zawsze pojawiał się element współzawodnictwa, ale gdy zderzyłam się ze światem sportu, w którym rywalizuje się na serio, a nie dla zabawy, poczułam zwątpienie. Po jakimś czasie jednak zrozumiałam, że wcale nie jestem taka słaba.

Jak wytrenowałaś swój umysł?

MA: Gdy stawiałam pierwsze kroki w sporcie zawodowym, zdawałam sobie sprawę, że jest coś takiego jak trening mentalny czy praca z psychologiem, ale nie brałam tego pod uwagę. Nie byłam w pełni świadomą zawodniczką, ale żaden sportowiec taki nie jest na początku, to przyszło z czasem. Uważałam, że tego nie potrzebuję. Sporo się zmieniło po druzgocących dla mnie wydarzeniach, czyli chociażby operacji barku po igrzyskach w Rio. Wtedy ból był tak ogromny, że nie mogłam nawet podnieść ręki. Najpierw uznałam, że to kolejna z wielu kontuzji, ale ból wlókł się miesiącami. Po kolejnym rezonansie magnetycznym okazało się, że popękany jest obrąbek w moim barku. To był szok: miałam dwadzieścia lat, a mój obrąbek wyglądał jak u weterana wojennego.

Kogo winiłaś za ten zniszczony obrąbek?

MA: Jestem typem osoby, która na początku zawsze szuka winy u siebie, więc dostrzegłam elementy, o które nie zadbałam. Wiedziałam jednak, że to nie do końca moja wina, bo nie byłam świadoma problemu. Świadomy był za to trener, ale on z kolei zdawał sobie sprawę, z czym wiąże się sport na tak wysokim poziomie. Zawiniło wiele rzeczy: choćby brak wiedzy przy wykonywaniu ćwiczeń czy błędna technika.