Branża audytorska wciąż rośnie w imponującym tempie

Niemal 7 mld zł wyniosły w 2023 r. łączne przychody firm audytorskich biorących udział w rankingu „Rzeczpospolitej”. Rok do roku urosły o prawie 1,1 mld zł, czyli o ponad 18 proc. Wprawdzie to dynamika o 2 proc. niższa od zeszłorocznej, ale wtedy była ona wyjątkowo wysoka. Od średniej z pięciu wcześniejszych lat tempo wzrostu jest wyższe o 7 pkt proc. I to przy coraz wyższej bazie oraz przy hamującej w zeszłym roku gospodarce.

Jak wygląda rynek...

Ta imponująca dynamika całego rynku idzie w parze ze wzrostem przychodów wielkiej czwórki. Analogicznie jak w zeszłorocznej edycji, kiedy to przychody tej grupy firm poszły w górę o 0,8 mld zł do 4,8 mld zł, co dawało im 81-proc. udział w rynku. Według najnowszej edycji ich przychody też urosły o 0,8 mld zł do 5,6 mld zł, czyli o prawie 17 proc.

Rynkowy udział wielkiej czwórki utrzymał się na poziomie 81 proc. Z jednej strony pokazuje to utrzymującą się dominację tej grupy, ale warto przypomnieć, że jeszcze kilka lat temu jej udział był o kilka punktów procentowych wyższy.

Rzeczpospolita

Przychody z audytu w 2023 r. stanowiły 21 proc. całkowitych przychodów firm audytorskich działających w Polsce. To niemal tyle samo, ile w 2021 i 2022 r.

W segmencie stricte audytowym łączne przychody firm biorących udział w rankingu urosły w 2023 r. o 18,9 proc., do 1,46 mld zł. Warto odnotować tę dynamikę, bo w poprzednich latach z reguły przychody z audytu rosły wolniej niż cały rynek, co świadczyło o tym, że mocniej rosły inne segmenty, m.in. doradztwo.

Biorąc pod uwagę przychody z samego audytu, na wielką czwórkę w 2023 r. przypadło 1,03 mld zł wobec 885 mln zł rok wcześniej. To oznacza 16-proc. wzrost i przekłada się na 70-proc. udział w rynku, o 1 pkt proc. niższy niż w dwóch poprzednich edycjach badania.

Z naszej analizy wynika, że ponad 90 proc. firm audytorskich w 2023 r. zwiększyło łączne przychody. Średnia zmiana wynosi 23 proc., a mediana (niwelująca wpływ wartości skrajnych) – 22 proc.

...i poszczególne firmy

W zeszłorocznym rankingu trzem firmom udało się przekroczyć poziom miliarda złotych. Teraz też tak jest, ale o krok od tego pułapu znalazła się czwarta. Mowa o KPMG, którego przychody w 2023 r. wyniosły niemal 970 mln zł.

Prym w tym zestawieniu wiedzie – podobnie jak rok wcześniej – EY Polska. Może się pochwalić przychodami o wartości 1,59 mld zł. Urosły w zeszłym roku o niemal 10 proc. Natomiast tuż za nim uplasowało się PwC z wartością 1,58 mld zł. Uwagę zwraca w tym przypadku imponująca, niemal 37-proc. dynamika względem 2022 r., zdecydowanie najwyższa spośród wszystkich firm z wielkiej czwórki. Na trzecim miejscu znalazło się Deloitte, którego przychody urosły o niemal 11 proc., do 1,47 mld zł. Warto jednak zauważyć, że w zeszłorocznej edycji badania tempo wzrostu przychodów tej firmy było niemal trzykrotnie wyższe. Z kolei KMPG urosło w 2023 r. o prawie 12 proc., do wspomnianych już niemal 970 mln zł.

Rzeczpospolita

Próg 100 mln zł przychodów poza wielką czwórką w zeszłorocznej edycji przekraczało jeszcze trzech audytorów: Grant Thornton, Grupa Rödl & Partner oraz BDO. Teraz do tego grona weszły kolejne dwie: Mazars oraz Baker Tilly TPA. O włos od granicy 100 mln zł znalazło się Crowe (prawie 98 mln zł). Przychodami powyżej 50 mln zł mogą się pochwalić PKF Consult, RSM i HLB.

Już od kilku lat widać, że firmy audytorskie średniej wielkości rosną w Polsce w siłę. Dane za 2023 r. też to potwierdzają. Średnia dynamika wzrostu przychodów w tej grupie wyniosła 22 proc. Była wyższa od tempa wzrostu rynku oraz od średniej dynamiki wielkiej czwórki (mimo iż zawyża ją świetny wynik PwC). Z jednej strony można to tłumaczyć niższą bazą. Innymi słowy – od niższej wartości początkowej łatwiej uzyskać wyższą zmianę w ujęciu procentowym. Ale inne parametry i dane rynkowe też potwierdzają rosnącą siłę średnich audytorów.

Na uznanie zasługują m.in. firmy: Baker Tilly TPA, Mazars, PKF Consult, UHY ECA, Moore, Grant Thornton oraz RSM. Każda z nich w 2023 r. zwiększyła łączne przychody w tempie dwucyfrowym, wyraźnie wyższym od całego rynku.

Sam audyt pod lupą

Jeśli chodzi o przychody z samego audytu, to rynkowym liderem jest PwC z prawie 345 mln zł (+18 proc. wobec 2022 r.). Za nim są EY z prawie 279 mln zł (+24 proc.) oraz KPMG z 246 mln zł (+14 proc.). Znacznie niższy, niespełna 3-proc. wzrost, do 156 mln zł, zanotowało Deloitte.

Dla Deloitte 2023 r. był wyjątkowo trudny – musiało sobie radzić z zawirowaniami związanymi z decyzją Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego dotyczącą trzyletniego zakazu badania sprawozdań finansowych, wynikającą z tzw. afery GetBacku. Wprawdzie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wstrzymał wykonanie tej decyzji i de facto Deloitte może działać na dotychczasowych zasadach, ale część klientów po decyzji PANA zdecydowała się na zmianę audytora.

Natomiast mocny wzrost przychodów z audytu, o ponad jedną piątą, odnotowały w zeszłym roku firmy średniej wielkości, takie jak Moore, PKF i UHE ECA, Grupa Instytut Studiów Podatkowych Modzelewski i Wspólnicy, Rödl & Partner, RSM, Mazars oraz BDO.

Przychody z samego audytu w relacji do całkowitych przychodów w segmencie średnich firm audytorskich stanowią znacznie większy odsetek niż w przypadku wielkiej czwórki. Tam w 2023 r. średnio było to 19 proc. Z kolei np. w UHY ECA 71 proc., w PKF 51 proc., a w BDO 48 proc.

Konsolidacja branży

Rynek audytu w Polsce zaczyna ewoluować w kierunku rynków zachodnich. W krajach tych widać dominującą pozycję wielkiej czwórki, silną pozycję firm średnich oraz słabnącą pozycję mikro- i małych firm audytorskich.

– Tendencja ta wynika z kilku czynników. Po pierwsze, duże organizacje, korporacje szukają audytorów gotowych obsługiwać ich we wszystkich krajach, w których prowadzą działalność. Te największe korzystają z usług wielkiej czwórki, a mniejsze szukają alternatywy w firmach tzw. grupy średniej – mówi Piotr Witek, partner zarządzający Moore Polska.

Po drugie, coraz więcej firm wychodzi poza rynek krajowy, co powoduje, że szukają one organizacji, które są gotowe obsłużyć ich w kilku krajach, stąd szukają firm sieciowych. Po trzecie, nadmierna regulacja sprawia, że przestaje się opłacać prowadzić mikrofirmy audytorskie, gdyż liczba i zakres regulacji powodują, że jedna osoba nie jest w stanie wykonać wszystkiego we własnym zakresie. Stąd mniejsze organizacje łączą się poprzez formalne lub mniej formalne umowy, które zwiększają współpracę i tworzą sieci powiązań.

– Ostatnim argumentem jest szybka automatyzacja i digitalizacja procesów, która wymusza inwestycje w oprogramowanie i IT, a to z kolei wymaga większych nakładów finansowych i staje się coraz mniej dostępne i opłacalne dla firm mikro i małych – podsumowuje Witek.

Badania będą droższe

Powyższe tendencje rynkowe mają też pośrednie przełożenie na ceny. Branża zgodnie twierdzi, że będą one rosnąć wraz ze wzrostem wymogów względem firm audytorskich i w związku z silną presją płacową ze strony pracowników.

– Zapewnienie odpowiedniej jakości badania wymagają inwestowania w talenty i w ciągły rozwój pracowników, a to oczywiście kosztuje – potwierdza Jarosław Bochenek, partner Mazars.

Wiele umów wieloletnich z lat poprzednich nie zawierało zapisów o indeksacji umów w powiązaniu z inflacją.

– Choć następuje bezsprzecznie wzrost cen za usługi audytorskie, to w roku 2022 i 2023 nie był on jeszcze odpowiedni i proporcjonalny do wzrostu kosztów pracy i nakładów inwestycyjnych firm audytorskich – mówi Ewa Jakubczyk-Cały, partner zarządzający PKF Consult. Dodaje, że wszystkie nowe umowy są już wyceniane z uwzględnieniem obecnych warunków. Innymi słowy – usługi są droższe.

Ceny za audyt w Polsce od kilku lat idą w górę, ale w statystykach tego zbytnio nie widać. Powód?